Chanuka ma już ponad 2000 lat

Chanuka
fot. DaphneBreemen / wikipedia / CC 4.0

Chanuka to jedno z najweselszych świąt w żydowskim kalendarzu. Historycznie odnosi się do czasów ze 165 roku przed naszą erą. To wtedy wybuchł konflikt pomiędzy zwolennikami tradycji Greckiej, a tzw. chasidim, czyli Żydami pobożnymi. W konsekwencji spór zakończyła wojna.

Grecy, którzy w IV w. p.n.e. z pomocą Aleksandra Macedońskiego opanowali najważniejsze tereny ówczesnego świata, choć byli tolerancyjni dla innych religii, w pewnym momencie chcieli jednak zakazać Żydom ich tradycji. Wyższe klasy społeczne żydowskiego społeczeństwa widziały w tym możliwość podążania za „liberalnymi” trendami, nowoczesnego świata. To kultura grecka kojarzyła się z postępem, nauką i wiedzą.

Posłuchajcie skrótu artykułu:

25 dnia miesiąca kislew w 165 lub 164 roku poprzedzającym naszą erę, władca Palestyny, Grek Antioch IV z dynastii Seleycydów chciał, aby Żydzi porzucili dawną wiarę i tradycję. Jego wojska zbezcześciły i okradły jerozolimską świątynię, a w środku znalazły się posągi greckich bóstw. Od tej pory świątynia stała się miejscem kultu Zeusa. Rok później, także 25 dnia miesiaca kislew, Antioch IV złożył w świątyni ofiarę.

Czytaj także: Nowa Synagoga we Wrocławiu. Rekonstrukcja wideo

Nowa Synagoga we Wrocławiu

Te wydarzenia na tyle wzburzyły żydowską społeczność ówczesnej Palestyny, że wzniecili oni partyzanckie powstanie, nazywane Powstaniem Machabeuszów. Walki trwały trzy lata i zakończyły się zwycięstwem Żydów, które po dziś dzień uważa się za jeden z chanukowych cudów. Drugi cud miał dotyczyć oleju do podtrzymywania świętego ognia. – Jeden dzban oliwy, który zazwyczaj wystarcza zaledwie na dzień, tym razem służył aż przed osiem – tłumaczy Dawid Basok, rabin pochodzący z Izraela, a obecnie mieszkający w Tallinie.

Tak Chanukę opisywał żydowski historyk Józef Flawiusz w swoim dziele „Dawne dzieje Izraela”:

Przez osiem dni świętował Juda wespół z obywatelami na cześć wznowienia ofiar w świątyni. Nie odmówił im żadnej uciechy, raczył ich kosztownymi i wspaniałymi ofiarami, Boga czcił pochwalnymi pieśniami do wtóru harf, a ludowi rozweselał serca. Tak wielką radością napełniło ich to przywrócenie dawnych obyczajów i nadspodziewane odzyskanie swobody służby Bożej po tak długiej przerwie, iż ustanowili prawo, żeby ich potomkowie co roku przez osiem dni świętowali na pamiątkę wznowienia obrzędów w świątyni. Od owego czasu zachowujemy to święto, nazywając je świętem Świateł; miano to pochodzi, jak sądzę, stąd, że wtedy zabłysła nam ta swoboda kultu, gdyśmy zgoła nie mogli się jej spodziewać. („Dawne dzieje Izraela”; XII 7.7) – czytamy w cytacie przytoczonym przez Wikipedię.

Na pamiątkę cudu z olejem, Żydzi na całym świecie przez osiem dni zapalają kolejno osiem chanukowych świec. Opowiada Jerzy Kichler z Synagogi pod Białym Bocianem we Wrocławiu:

Większość żydowskich świąt wiąże się ze specjalnymi potrawami. Podczas Chanuki je się wszystko, co jest smażone na oliwie: pączki, racuchy czy też placki ziemniaczane – opowiada Danielle Basok z USA:

Czytaj także: Dawid Basok, rabin z Synagogi pod Białym Bocianem

Z Chanuką związane są też specjalne błogosławieństwa odczytywane codziennie przez osiem dni po zachodzie słońca oraz tradycyjna pieśń Maoz Tzur – mówi Jarmila Xymena Gorna, piosenkarka żydowskiego pochodzenia, mieszkająca obecnie w ortodoksyjnej dzielnicy w Londynie:

W pierwszy dzień, wieczorem, przed zapaleniem pierwszego punktu odczytywane są trzy błogosławieństwa:

  1. „Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który uświęcił nas Swoimi przykazaniami i nakazał nam zapalać światła chanukowe” (Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, aszer kidszanu bemicwotaw, weciwanu lehadlik ner szel Chanuka),
  2. „Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który uczynił cuda dla naszych ojców, w tamtych dniach, o tej porze” (Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, szeasa nisim laawoteinu, bajamim hahem bazeman hazeh),
  3. „Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który dał nam dożyć i utrzymywał nas, i doprowadził nas do tego czasu” (Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, szechechejanu, wekijemanu, wehigijanu lazeman hazeh).

Czytaj także: “W poszukiwaniu Boga stałam się niemową”. Jarmila Xymena Gorna o swojej muzyce

Piotr Kaszuwara

Dziennikarz. Od wielu lat współpracownik wielu polskich redakcji. Między innymi Polskiego Radia we Wrocławiu, Programu 1, 2 oraz 3 Polskiego Radia, Money.pl, Polsat News i Onet.pl,.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *